|
Pomiędzy
napisaniem ostatniej księgi Starego Testamentu i pierwszej Nowego
Testamentu upłynęło ponad czterysta lat. Jeśli o tym nie pamiętamy, możemy
pomyśleć, że od czasów Malachiasza do czasów Jezusa w dziedzinie religii
czy stosunków społecznych w Izraelu nic się nie zmieniło. A zmieniło się
wiele. Ówczesny świat zaczął pogrążać się w duchowym mroku i chaosie.
Bliskim Wschodem wstrząsały akty przemocy i terroru, rządy ciemięzców,
radykalne poglądy religijne, spekulacje filozoficzne oraz gwałtowne
przeobrażenia kulturowe.
SYTUACJA
POLITYCZNA IZRAELA
Spróbujmy
przyjrzeć się potężnym siłom, które przeobraziły społeczeństwo żydowskie w
ciągu stuleci poprzedzających pierwsze przyjście Jezusa. Kiedy po wydaniu
przez Cyrusa dekretu o uwolnieniu Żydów z niewoli, grupa Izraelitów
opuściła Babilon, ów ostatek, któremu leżały na sercu sprawy duchowe,
powrócił do spustoszonego kraju. Rozległe niegdyś terytorium izraelskie
było okrojone przez Fenicjan, Edomitów, Samarytan, plemiona arabskie i
inne narody. Z resztek ziem Judy i Beniamina utworzono prowincję judzką
należącą do satrapii perskiej zwanej Abar Nahara, czyli Zarzecze. Jeśli
chodzi o religię, Persowie byli bardzo tolerancyjni, ale nałożyli na
ludność bardzo wysokie podatki, płatne wyłącznie złotem i srebrem.
Ostatnie
lata imperium perskiego były dość burzliwe. Często zdarzały się bunty
satrapów. Sporo Żydów wzięło udział w powstaniu, które wybuchło na
wybrzeżu Morza Śródziemnego, za co zesłano ich daleko na północ do
Hyrkanii nad Morzem Kaspijskim.
W roku 332
przed naszą erą Bliskim Wschodem błyskawicznie zawładnął Aleksander Wielki
Macedoński. Ale już wcześniej dotarło tam zamiłowanie do kultury greckiej.
Zdając sobie sprawę z jej przydatności w polityce, Aleksander postanowił
zhellenizować całe swoje imperium. Greka stała się językiem
międzynarodowym. Podczas panowania Aleksandra wzmogło się zainteresowanie
sofistyką, fascynacja sportem i uznanie dla estetyki. Hellenizmem zaczęła
przesiąkać nawet kultura żydowska. []
Za panowania
Ptolemeusza II Filadelfosa (285-246 p.n.e.) zaczęto tłumaczyć księgi
Starego Testamentu na potoczną grekę koine. Przekład ten znany jest jako
Septuaginta.
Kiedy władcą Palestyny został Antioch IV Epifanes (175-164 p.n.e.),
rozpoczęły się prześladowania. Zmuszano Żydów pod groźbą śmierci do
składania ofiar bóstwom greckim. Kiedy w grudniu 168 roku przed naszą erą
w świątyni jerozolimskiej wzniesiono ołtarz pogański i składano ofiary ku
czci Zeusa, wstrząśnięci Judejczycy odważnie zjednoczyli się pod wodzą
Judy Machabeusza i podjęli zaciętą wojnę, dopóki nie zdobyli Jerozolimy.
Jednak u schyłku dominacji greckiej ubiegający się o stanowisko
arcykapłana często dopuszczali się korupcji, spisków, zamachów i intryg
politycznych.
ZMIANY W
SFERZE RELIGII
Tak
wyglądała sytuacja polityczna. A teraz parę słów na temat zmian w sferze
religii. Po uwolnieniu z Babilonu Żydzi początkowo byli wierni pismom
Starego Testamentu. W księdze Estery, Ezdrasza, Nehemiasza czy Malachiasza
nie zauważa się, by zoroastryzm, religia perska, przeniknęła do wierzeń
żydowskich. Jednakże prawdopodobnie w późniejszych latach wielu Żydów
zaczęło przejmować niektóre poglądy czcicieli Ahury Mazdy, bóstwa
perskiego.
Były też i korzystne zmiany. Dotyczyły one lokalnych ośrodków wielbienia
Boga. Pojawiły się synagogi, w których organizowano nabożeństwa. Nie
wiadomo, kiedy i gdzie pojawiły się pierwsze z nich. Być może jeszcze
podczas niewoli babilońskiej.
Jeśli zaś
chodzi o nowe prądy intelektualne w judaizmie, to w drugim wieku przed
naszą erą zaczęły powstawać różne stronnictwa. Nie były to odrębne
organizacje religijne, lecz niewielkie ugrupowania, głównie kapłanów,
filozofów i działaczy politycznych, którzy pod płaszczykiem judaizmu
walczyli o wpływy i władzę nad narodem.
Na przykład
rozpolitykowani saduceusze wywodzili się głównie z kręgów zamożnej
arystokracji. Szczególnie od czasu powstania Hasmoneuszów zasłynęli jako
zręczni dyplomaci. Do ugrupowania tego należeli głównie kapłani i
właściciele ziemscy. Popierali rządy Rzymu w Palestynie, uważając je za
bardziej stabilne i dające szanse na utrzymanie istniejącego stanu rzeczy
w przeciwieństwie do herodian, którzy stawiali na panowanie rodu Heroda.
Saduceusze odrzucali proroctwa Starego Testamentu, uważając je za
spekulacje. Pozostałym księgom odmawiali natchnienia i większego
znaczenia, z wyjątkiem Tory. []
Faryzeusze
pojawili się jeszcze w czasie dominacji greckiej w odpowiedzi na
antyżydowską hellenizację. Jednakże w czasach Chrystusa byli to zniewoleni
tradycją, dumni legaliści. Chcieli sprawować władzę religijną nad narodem.
Pochodzili z klasy średniej i pogardzali prostym ludem. Uznawali Pismo
Święte, ale opatrzyli je własnym komentarzem.
Z kolei esseńczycy byli mistykami żyjącymi w kilku wspólnotach. Uważali
się za prawdziwy ostatek Izraela. Wiedli życie ascetyczne, wypełnione
kontemplacją. Oczekiwali pilnie na Mesjasza.
Zeloci zaś walczyli o niezawisłe państwo żydowskie. Jedni uważali ich za
zbójców, inni — za bojowników o wolność. Prowadzili walkę partyzancką,
zagrażając bezpieczeństwu na drogach i w miastach, co pogarszało i tak już
napiętą sytuację.
Zanim do
Palestyny wkroczyli Rzymianie, tamtejsze stosunki społeczne i polityczne,
jak też poglądy filozoficzne, uległy zupełnemu przeobrażeniu wskutek
hellenizacji. Biblijną religię Żydów zastąpił judaizm, który w końcu stał
się mieszaniną prawd Pisma Świętego oraz nauk babilońskich, perskich i
greckich. Doszło do strasznego zamętu religijnego. Zapanował pod tym
względem najpierw chaos, a potem mrok.
Właśnie w
takim mrocznym świecie pojawił się Jezus, który skierował do ludzi
zaproszenie: „Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy jesteście spracowani i
obciążeni, a Ja wam dam ukojenie”
MAT.
11,28,
i: „Ja jestem światłością świata”
JAN 8,12.
Był to czas, kiedy Jego przyjście stało się nieodzowne.
Jezus
przyjdzie jeszcze raz. Kiedy? Wtedy, gdy zapanują chaos i mrok. Czy już
żyjemy w takim czasie? Wszystko wskazuje na to, że Jego przyjście jest
bliskie. Warto więc pokusić się o analizę naszych czasów.
|
|