 |
|
|
| nadzieja.pl > czytelnia > chronologia... |
 wydrukuj |
dokument tekstowy |
||
|
Wiele z ich poselstw i proroctw można właściwie zrozumieć tylko w oparciu o informacje na temat czasu, w którym służyli i w świetle wydarzeń, które miały miejsce za ich życia. Niniejszy tekst przedstawia tylko te wydarzenia, które wspomniane są w Biblii i które są ważne dla zrozumienia proroczych poselstw. IZAJASZ Izajasz był wielkim zwiastunem pisarzy. Fakt ten został uznany przez wielu pisarzy nowotestamentowych, którzy cytowali Izajasza ponad 90 razy. Był on prorokiem w królestwie południowym i żył w czasie bardzo burzliwym dla jego narodu. Odegrał ważną rolę podczas dwóch doniosłych okresów: (1) za panowania Achaza, podczas wojny między Syrią i Izraelem (r. 7-11) i (2) za panowania Hiskiasza, podczas oblężenia Jerozolimy przez Sancheryba (r. 36; 37). Podnosząc na duchu Hiskiasza i lud przez swoje własne zaufanie do Boga, przyczynił się do uratowania miasta. Początek jego służby zdaje się zbiegać z ostatnimi latami panowania króla Uzzjasza, jednak oficjalne na urząd proroka powołany został w roku 740/39, czyli w ostatnim roku panowania króla Uzzjasza IZAJ. 6,1. Wiernie kontynuował swoją służbę za panowania trzech następnych królów: Jotama, Achaza i Hiskiasza IZAJ. 1,1. Wydaje się również, że zagorzale nienawidził go Manasses, nikczemny syn Hiskiasza. Gdy Manasses objął tron jako pełnoprawny władca po śmierci swego ojca, około roku 686, nie tracił czasu i pozbył się wiernego proroka. Według tradycji żydowskiej Izajasz został przecięty piłą. Możliwe, że HEBR. 11,37 wspomina właśnie to wydarzenie.
Zatem cała
służba Izajasza od czasów Uzzjasza do Manassesa trwała ponad pół wieku.
[ JEREMIASZ Historia życia Jeremiasza jest lepiej znana niż życie jakiegokolwiek innego proroka. Należał do rodu kapłańskiego, którego miastem rodzinnym było Anatot. Jeremiasz został wybrany przez Boga do służby przed narodzeniem JER. 1,5 i został po-wołany na proroka w wieku niedojrzałym JER. 1,6.7. Chociaż hebrajski termin na’ar („młodzieniec”, „dziecko”), który Jeremiasz odnosi do siebie (w. 6), nie wskazuje na dokładny wiek Jeremiasza w czasie powołania, kontekst fragmentu, w którym znajduje się to słowo zdaje się przemawiać za tym, że był on jeszcze bardzo młody. Prawdopodobnie miał mniej niż dwadzieścia lat. Został powołany w trzynastym roku króla Jozjasza JER. 1,2; 25,3, około roku 627. W tym czasie Jozjasz także był jeszcze młodym królem, osiągnąwszy wiek dopiero 21 lat. Żyjąc w kryzysowym okresie swego narodu, Jeremiasz został powołany do przedstawiania poselstwa nagany i poważnych przepowiedni zguby jego ludu z powodu ich nieposłuszeństwa. Podczas panowania Jehojakima z powodu swoich odważnych poselstw prawie stracił życie i dlatego przebywał w ukryciu JER. 36,26. Za panowania Sedekiasza, ostatniego króla Judy, Jeremiasz został wtrącony do więzienia, gdyż uznano go za zdrajcę narodu JER. 37,11-16, ponieważ radził swemu ludowi, aby poddali się Babilończykom. Po upadku Jerozolimy w roku 586, Nebukadnezar pozwolił Jeremiaszowi pozostać z resztką swego ludu, która jeszcze znajdowała się w kraju JER. 40,1-6. Po zamordowaniu Gedaliasza, nowego namiestnika Judei, Żydzi z Mispy, obawiając się odwetu Nebukadnezara, uciekli do Egiptu, zabierając ze sobą Jeremiasza razem z jego sekretarzem, Baruchem JER. 43,6. W Egipcie Jeremiasz wypowiadał się przeciwko różnym formom bałwochwalstwa praktykowanego tam przez Żydów (r. 43; r. 44). Prawdopodobnie zmarł w kraju Nilu. Żydowska legenda głosi, że został ukamienowany przez swój lud. Jeśli rozdział 52, jako historyczny dodatek, został napisany przez proroka, musiał żyć aż do roku 561, gdy Jehojachin został wypuszczony z więzienia przez babilońskiego króla Awil-Marduka (patrz JER. 52,31). W takim razie musiał być już osiemdziesięcioletnim starcem. Ci, którzy twierdzą, że rozdział 52. został dodany jako natchnione postscriptum przez sekretarza Jeremiasza lub przez jednego z jego uczniów, uważają, że zmarł on około 20 lat wcześniej, czyli ok. 580 r. p. Chr. EZECHIEL Prorok Ezechiel, kapłan, był jednym z 10.000 Żydów zabranych do niewoli przez Nebukadnezara w 597 r. p. Chr., kie-dy do Babilonu uprowadzono króla Jehojachina. W piątym roku niewoli Jehojachina (593/92) Ezechiel otrzymał swoją pierwszą wizję nad „rzeką Kebar”, czyli kanałem blisko słynnego miasta Nippur w dolnej Babilonii EZECH. 1,1-3. Enigmatycznym jest jego stwierdzenie, że piąty rok niewoli był także „trzydziestym rokiem”. Uważa się, że prorok nawiązuje tutaj do swojego własnego wieku lub do roku liczonego od reformy, która została przeprowadzona w 18. roku panowania Jozjasza.
Kilka jego
poselstw posiada dokładne daty, a ostatnie z owych datowanych poselstw
proroczych zostało mu dane w 27. roku od
uprowadzenia Ezechiela
EZECH. 29,17,
czyli w roku 571/70. To daje przynajmniej 22 lata służby Ezechiela, od
roku 593/92 do roku 571/70. Istnieje jednak możliwość, że niektóre z jego
nie datowanych proroctw były mu dane w późniejszym czasie. Zatem
niekoniecznie należy uważać rok 571/70 za koniec jego służby.
[ DANIEL Daniela zabrano do Babilonu w 605 r. p. Chr. podczas roku wstąpienia na tron Nebukadnezara (patrz DAN. 1,1). Jednak dopiero w trzecim roku niewoli, czyli w drugim roku panowania Nebukadnezara młody Daniel dał pierwsze dowody swojego proroczego powołania DAN. 1,5.17; 2,1.19. Dlatego możemy uznać rok 603 za początek proroczej służby Daniela. Przez pewien czas zajmował wysokie stanowisko w królestwie Nebukadnezara DAN. 2,48 i został zaufanym doradcą tego wielkiego króla. Wydaje się, że za panowania następców Nebukadnezara, służba Daniela nie był zbyt pożądana. Jednak w noc upadku Babilonu znów odegrał ważną rolę odczytując tajemnicze pismo na ścianie (r. 5). Wkrótce po tym wydarzeniu znów został wyniesiony do zaszczytnej i odpowiedzialnej pozycji w nowo utworzonym imperium perskim (r. 6.). Wszystkie wizje Daniela zapisane w rozdziałach 7-12 zostały mu dane podczas ostatnich lat jego życia: pierwsza (r. 7.) — w pierwszym roku Belsazara (w roku 552 lub później), a ostatnia (rr. 10-12) — w trzecim roku Cyrusa, czyli w 536/35 r. p. Chr. Prawdopodobnie w tym właśnie czasie, gdy Daniel miał już prawie 90 lat, polecono mu dokończyć księgę i zapieczętować ją DAN. 12,4.13. Na tej podstawie rozległą proroczą służbę Daniela można datować w przybliżeniu od roku 603 do roku 535 p. Chr. OZEASZ Prorok Ozeasz był obywatelem północnego królestwa Izraela, którego władca, Jeroboam II, nazywany jest przez proroka „naszym królem” OZ. 1,1; 7,5. Porównanie niektórych jego proroctw z proroctwami Amosa wskazuje, że Ozeasz był młodszym rówieśnikiem Amosa (por. OZ. 4,3 z AM. 8,8; OZ. 4,15 z AM. 5,5 i OZ. 8,14 z AM. 2,5). Rozpoczął on swoją służbę w czasach Uzzjasza, króla judzkiego i Jeroboama II, króla izraelskiego OZ. 1,1 i kontynuował ją aż do czasów Hiskiasza, króla judejskiego OZ. 1,1. Jednak wszystkie jego poselstwa kierowane były do narodu północnego.
Jego księga
nie wspomina nic o upadku Samarii, który miał miejsce w 723/22 r. p. Chr.,
a zatem można wnioskować, że ostatnie poselstwo zostało dane prorokowi
przed zniszczeniem Samarii. Na tej podstawie możemy datować jego służbę od
roku 755 (lub wcześniej) do około 725 r. p. Chr.
[ JOEL Nie wiemy nic o proroku Joelu oprócz tego, że był on synem Petuela JOEL 1,1. Jego dzieło charakteryzuje się zręcznością w operowaniu językiem, zrównoważoną składnią oraz żywą i pozostawiającą głębokie wrażenie poezją. Księga ta jednak nie zawiera żadnej wskazówki co do czasu, w którym żył prorok. Nie jesteśmy w stanie datować niszczycielskiej plagi szarańczy, którą prorok opisuje tak obrazowo i porównuje z przerażeniem, jakie wywoła nadchodzący dzień sądu. Między uczonymi istnieją poważne różnice w poglądach na czas służby Joela. Starsze pokolenie uczonych umiejscawia go w dziewiątym wieku przed Chrystusem, podczas gdy większość komentatorów opowiada się obecnie za przypisaniem go do czasów króla Jozjasza lub do okresu powygnaniowego. Ponieważ nie dysponujemy rozstrzygającymi dowodami na żaden z tych poglądów, poniżej przedstawiamy każdy z nich: 1. Dziewiąty wiek — wielkie imperia Asyrii i Babilonii nie pojawiają się na horyzoncie proroka. Zatem wydaje się, że działał on w czasie, zanim Asyria zaczęła odgrywać rolę w sprawach Palestyny. Ponieważ akty przemocy, których pogańskie narody dopuściły się przeciwko Judzie (JOEL 3,4 i następne) zdają się odnosić do tych zapisanych w 2 KRÓL. 8,20-22 i 2 KRON. 21,8-10.16, podczas gdy nic nie zdaje się wskazywać na kłopoty, których powodem był Chazael (2 KRÓL. 12,18.19 i 2 KRON. 24,23.24), wnioskuje się, że Joel przekazywał swoje poselstwa w czasie między tymi dwoma wydarzeniami. Co więcej, uważa się, że okres jego służby przypadał na czas, gdy kapłan Jehojada był regentem króla-dziecka Jozjasza 2 KRÓL. 11,17-12,2, co wyjaśniałoby, dlaczego król nie jest wspomniany w żadnym fragmencie księgi, a jednak dowiadujemy się, że służba świątynna była w rozkwicie. 2. Siódmy wiek — według tego poglądu służba Joela pasuje do wczesnego okresu panowania Jozjasza, gdy potęga asyryjska chyliła się ku upadkowi, a Babilon był wciąż słabym królestwem. Zatem prorok nie poczynił żadnych wzmianek o tych dwóch królestwach. Ponieważ Jozjasz objął tron jako dziecko, w jego czasach musiał panować regent, co wyjaśnia, dlaczego Joel nie wspomina żadnego króla. Co więcej, fakt, że ludy Tyru i Sydonu nie pojawiły się jako narody wrogie Judzie aż do ostatnich dziesięcioleci jej historii, podczas gdy wspomniane są przez Joela jako wrogowie Judy, zdaje się popierać późne datowanie służby tego proroka. Możemy dodać do tego również wzmiankę o Grekach JOEL 3,11, którzy odgrywali bardzo małą rolę w historii bliskowschodniej przed siódmym stuleciem. Z tych powodów przyjęliśmy w niniejszym komentarzu datę Joela z siódmego wieku, choć nie mamy żadnego rozstrzygającego dowodu na to, że ten wybór jest właściwy.
3. Okres
po wygnaniu — brak wzmianek o królach Judy, Asyrii i Babilonii,
odniesienia do wrogości Tyru i Sydonu oraz wzmianka o Grekach uważane były
przez niektórych komentatorów za dowód na datowanie Joela po okresie
niewoli. Nie ma jednak również żadnej wzmianki o Persji, a należałoby się
takiej spodziewać, jeśli księga powstałaby tak późno. Ów fakt osłabia
argumenty na tak późną datę.
[ AMOS Amos przedstawia się swoim czytelnikom jako „pasterz” i „hodowca sykomor” AM. 1,1; 7,14. We wstępie do swojej księgi stwierdza, że działał za panowania króla Uzzjasza judejskiego i Jeroboama II izraelskiego. Ponieważ wspomina tylko tych dwóch władców, wydaje się, iż Amos prorokował w czasie, gdy obaj królowie byli samodzielnymi władcami w swoich królestwach. Uzzjasz był samodzielnym władcą Judy od 767 do 750 roku, a Jeroboam samodzielnie władał Izraelem od 782 do 753 roku. Zatem okres służby Amosa mógł przypadać na lata 767-753 p. Chr. Dokładniejsze datowanie nie jest możliwe mimo stwierdzenia, że jego pierwsze poselstwo od Boga doszło go „na dwa lata przed trzęsieniem ziemi” AM. 1,1, ponieważ nie znamy daty tego wydarzenia. Mimo to, owo trzęsienie musiało być niezwykle silne, ponieważ pamięć o nim był wciąż żywa w umysłach ludzi żyjących 250 lat później, na co wskazuje ZACH. 14,5. Prorok ten był obywatelem Judy, ale przekazywał poselstwa również dla królestwa izraelskiego. Kilka z jego poselstw skierowanych było przeciwko różnym obcym narodom. Udał się do Betelu, miasta przybytku państwa północnego, aby przekazać poselstwo ostrzeżenia, nagany i tego, co spotka Izraela w przyszłości. ABDIASZ Krótka księga Abdiasza, składająca się tylko z 21 wierszy, nie jest datowana i jej tło chronologiczne jest niepewne. Proroctwo Abdiasza, skierowane przeciwko Edomowi, nasuwa wniosek, że niedawno miało miejsce splądrowanie Jerozolimy i uprowadzenie wielu Żydów do niewoli. Niektórzy uważają, że prorok nawiązuje do podboju Jerozolimy dokonanego w czasie panowania króla Jorama 2 KRÓL. 8,20-22; 2 KRON. 21,8-10.16.17 w dziewiątym wieku. Inni twierdzą, że prorok mówi o zburzeniu Jerozolimy przez Nebukadnezara w 586 r. p. Chr. To, że niektóre z jego słów znajdujemy w Księdze Jeremiasza (ABD. 1.3.4; por. JER. 49,14.16) i Joela (ABD. 15.17; por. JOEL 1,15; 2,1.32) trudno uważać za dowód na późną bądź wczesną datę. Przyjmujemy tutaj datę późniejszą, choć bez żadnych uprzedzeń do daty wcześniejszej. JONASZ Prorok Jonasz był Galilejczykiem z Gat-Chefer. Jego księga nie zawiera żadnych bezpośrednich danych pozwalających na ustalenie czasu jego misji w Niniwie. Jednak 2 Królewska 14,25 stwierdza, że Jonasz wypowiedział również proroctwo dotyczące ekspansji Izraela, które zostało spełnione przez Jeroboama II. Proroctwo to musiało być wypowiedziane albo zanim Jeroboam zasiadł na tronie (w przybliżeniu w 793 r. p. Chr.), albo podczas pierwszych lat jego panowania. Zatem Jonasz był prawdopodobnie pierwszym z omawianych proroków.
Tak wczesna
data dla służby Jonasza (ok. 790 r. p. Chr.) dobrze pasuje do historii
asyryjskiej. Jedynym okresem, do którego pasuje misja Jonasza w Niniwie i
skutki, jakie odniosła, jest panowanie Adadnirariego III (810-782). Na
krótki czas podczas jego panowania Asyria odwróciła się od swojej religii
politeistycznej do swego rodzaju monoteistycznego kultu Nabu.
[ MICHEASZ Micheasz był prorokiem z Moreszet-Gat MICH. 1,1.14, czyli prawdopodobnie z Tell-ej-Judeideh w południowo zachodniej Judzie. Nie należy go mylić z Micheaszem, synem Jimli, prorokiem izraelskim z czasów Achaba (9. wiek p. Chr.). Wcześniejsi komentatorzy próbowali utożsamiać ze sobą tych dwóch ludzi, sugerując się podobnymi wyrażeniami w ich wypowiedziach (MICH. 1,2; por. 1 KRÓL. 22,28). Jednak dane chronologiczne podane przez Micheasza zaprzeczają takiej identyfikacji i wskazują na to, że między tymi dwoma ludźmi rozciąga się okres przynajmniej jednego wieku. Micheasz stwierdza, że jego służba przypadała na czas króla Jotama, Achaza i Hiskiasza MICH. 1,1. Ponieważ okres samodzielnego panowania Jotama rozpoczął się po śmierci jego ojca Uzzjasza w roku 740/39, początkową datę proroczej służby Micheasza prawdopodobnie należy umieścić po tej dacie. Był on zatem nieco młodszym rówieśnikiem Izajasza, do którego słownictwa i terminologii jego proroctwa wykazują duże podobieństwo (MICH. 4,1-4; por. IZAJ. 2,2-4). Także Jeremiasz JER. 26,18, cytując Micheasza MICH. 3,12, poświadcza, że Micheasz służył za czasów Hiskiasza. Wszystko to prowadzi nas do wniosku, że Micheasz prorokował od około 740 do około 700 r. p. Chr. NAHUM
Nahum zwany
jest Elkoszytą
NAH. 1,1,
jednak Elkosz nie jest znane jako nazwa miejscowości, choć komentatorzy
próbowali utożsamić je z Elkesi w północnej Galilei, Alkusz blisko Mosul i
z miastem niedaleko Eleutheropolis w Judzie. Jest
jednak pewnym, że mieszkał on i pracował w królestwie południowym i że
jego główne proroctwo dotyczyło Asyrii, a w szczególności Niniwy. W
księdze nie podane są żadne dane chronologiczne, jednak prorok mówi o
upadku No
NAH. 3,8
jako o wydarzeniu z przeszłości. Stolica Górnego Egiptu, lepiej znana pod
swoją grecką nazwą (Teby), została zniszczona przez króla Aszszurbanipala
w 663 r. p. Chr. (jest to data wyznaczająca górną granicę czasową
proroctwa Nahuma). Z drugiej strony, zniszczenie Niniwy opisywane jest
jako wydarzenie przyszłości
NAH. 3,7.
Niniwa, stolica asyryjska, została zdobyta i zniszczona przez połączone
siły Medii i Babilonii w 612 r. p. Chr., który to rok jest wobec tego
najpóźniejszą możliwą datą dla Nahuma. Pobudzający wyobraźnię
przedstawiony przez proroka opis nieszczęścia jakie spadło na Teby, daje
nam wrażenie, że owo wydarzenie było wciąż żywe w pamięci ludzi, podczas
gdy potęga asyryjska, chociaż słabnąca, jeszcze nie dosięgła swego kresu.
Zatem rok 640 p. Chr., mniej więcej w połowie okresu między zburzeniem Teb
i upadkiem Niniwy, wydaje się rozsądną przypuszczalną da-tą proroczej
służby Nahuma.
[ HABAKUK Jeśli chodzi o proroka Habakuka, to znamy tylko jego imię. Możliwe, iż był on śpiewakiem świątynnym, ponieważ trzeci rozdział dedykowany jest „przewodnikowi chóru przy wtórze [moich — Biblia Króla Jakuba] instrumentów strunowych” HAB. 3,19. Chociaż nie znajdujemy w jego księdze żadnych danych chronologicznych, pewne stwierdzenia pozwalają nam na stosunkowo dokładną datację proroctw Habakuka. Świątynia wciąż istnieje HAB. 2,20, co wskazuje na to, iż księga została napisana przed zburzeniem Jerozolimy przez Nebukadnezara w 586 r. p. Chr. Co więcej, przewiduje się wyłonienie się Chaldejczyków i ich inwazję na Zachodzie, ale w owym czasie wydawało się to jeszcze zupełnie niewiarygodne HAB. 1,5-7. Taka sytuacja pasuje do czasu przed powstaniem imperium chaldejskiego za Nabopolassara, który rozpoczął swoje panowanie w 626/25 r. p. Chr. i który wspólnie z Medami był odpowiedzialny za zniszczenie Asyrii. Przypuszczalna data około roku 630 p. Chr., ale przed uzyskaniem przez Chaldejczyków silnej pozycji, wydaje się być najodpowiedniejszą dla okresu prorockiej działalności Habakuka. SOFONIASZ Prorok Sofoniasz śledzi wstecz swoją genealogię do ważnej osobistości o imieniu Ezechiasz. Prawdopodobnie chodzi o judejskiego króla Hiskiasza (imiona te są takie same w języku hebrajskim). Stwierdza on, że służył za króla Jozjasza SOF 1,1, który panował od 640 do 609 r. p. Chr. Zniszczenie Niniwy, które nastąpiło w roku 612, wspominane jest jako przyszłe wydarzenie, co wskazuje na to, iż dzieło Sofoniasza poprzedzało tę datę. Ponadto, powtarzające się wzmianki o nikczemności Judy, która opisywana jest jako ogromna w jego czasach (patrz SOF. 1,4-6.8.9.12; 3,1-3.7), wskazuje na czas przed reformą Jozjasza, która rozpoczęła się w roku 623/22. Na podstawie powyższych spostrzeżeń możemy umiejscowić Sofoniasza w pierwszych latach panowania Jozjasza, przypuszczalnie około 630 r. p. Chr., w czasach współczesnych Habakukowi. AGGEUSZ
Odważna
służba Aggeusza przyczyniła się do wznowienia odbudowy Świątyni w czasach
Dariusza I, po tym, ZACHARIASZ Zachariasz prawdopodobnie należał do rodziny kapłańskiej (ZACH. 1,1; por. NEH. 12,12.16). Powołany został około października/listopada 520 r. p. Chr., czyli w tym samym roku, w którym pojawił się po raz pierwszy Aggeusz ZACH. 1,1. Kilka miesięcy później otrzymał szereg proroctw ZACH. 1,7-6,15. Potem w jego działalności nastąpiła prawie dwuletnia przerwa, po której Zachariasz otrzymał następne poselstwo od Boga 6. grudnia 518 r. ZACH. 7,1 zapisane w rozdziale siódmym i ósmym. Pozostałe poselstwa i proroctwa znajdujące się w rozdz. 9-14 nie są datowane, co uniemożliwia nam dokładne ustalenie czasu trwania działalności proroka. Chociaż wiemy, że rozpoczął on swoje dzieło w roku 520 i działał do roku 518 p. Chr., koniec jego proroczej służby musi pozostać kwestią otwartą. Niektórzy uczeni próbnie ustalają koniec jego służby na rok 510. Możliwe jednak, że działał znacznie dłużej, ponieważ część rozdz. 9-14 mogła być mu podana w o wiele późniejszym czasie. MALACHIASZ Nie wiemy, czy Malachiasz to imię autora księgi czy też tytuł anonimowego autora, ponieważ Malachiasz oznacza „mój posłaniec”. Jeśli prawdziwą jest ta druga możliwość, to Księga Malachiasza jest jedynym anonimowym dziełem pośród proroczych ksiąg Starego Testamentu. Mimo to, nie ma żadnego uzasadnionego powodu, dla którego mielibyśmy twierdzić, że Malachiasz to nie nazwa własna. Malachiasz nie tylko jest ostatnim w ciągłym porządku proroków, ale jego księga jest także ostatnią księgą proroczą spisaną w czasach przedchrześcijańskich. Z jego poselstw wynika, że została napisana po upadku królestwa Judy, gdy nad krajem stał namiestnik MAL. 1,8. Fakt ten przemawiałby za okresem perskim. W czasie działalności proroka Świątynia najwidoczniej była już odbudowana, a ofiary regularnie składane MAL. 1,7-10. Różne nadużycia ganione przez Malachiasza są w większości tymi, które Nehemiasz zastał, gdy powrócił do Jerozolimy na drugi okres swego namiestnikostwa (MAL. 3,8.9; por. NEH. 13,10-12; MAL. 2,11-16; por. NEH. 13,23-27). Niestety nie jesteśmy w stanie datować drugiej kadencji Nehemiasza jako namiestnika, co również utrudnia nam datowanie Malachiasza. Pierwsza kadencja Nehemiasza trwała od 444 do 432 r. p. Chr. NEH. 5,14, po czym został odwołany do Persji. Spędził tam nieokreśloną liczbę lat zanim powrócił do Judei i odkrył nadużycia opisane w r. 13. Zaradzono im dzięki zdecydowanym działaniom namiestnika. To prowadzi nas do wniosku, że Malachiasz działał po pierwszej kadencji Nehemiasza, ale przed jego powrotem do Jerozolimy z perskiej stolicy. Wobec powyższego, księga ta może być datowana około roku 425 p. Chr.
Tekst
opracowano na podstawie Seventh-day Adventist Bible Commentary. |
|
[ |
||||
|
główna |
pastor |
lekarz |
zielarz |
rodzina |
uzależnienia
| kuchnia
| sklep |
||||
|
|
||||
|
© 1999-2003 NADZIEJA.PL Sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone. |
||||
 |
|
|||
Szesnastu
proroków, od Izajasza do Malachiasza, których pisma dotrwały do naszych
czasów żyło na przestrzeni czterech stuleci, od ok. 800. do 400. r. p. Chr.
Większość z nich pozostawiła dane chronologiczne, dzięki którym możemy
określić długość okresu ich służby, przynajmniej w przybliżeniu. Jeśli
chodzi o dwóch z nich (Joela i Abdiasza), nie istnieją rozstrzygające
dowody na czas ich działalności i uczeni bardzo różnią się w swoich
poglądach na tę sprawę.
